SS FLORENCE COOKE

Nid oedd Porthmadog yn gysylltiedig â llawer o gychod stêm ond roedd hon yn un ohonynt (rhai eraill oedd y ddwy REBECCA a thygiau amrywiol).  Hon oedd yr olaf hefyd y gellid ei hystyried yn un o longau Porthmadog, er mai yn Sunderland y’i cofrestrwyd ar hyd ei hoes.

Fe’i hadeiladwyd yn arbennig ar gyfer cwmni ffrwydron Cookes gan gwmni Hepples yn South Shields.  Roedd swyddfeydd a chanolfan ddosbarthu’r cwmni ar gyfer pyllau glo’r ardal wedi eu lleoli yn Maiden Law, Co Durham.  Gyda’r galw am ffrwydron wedi cynyddu yn dilyn y Rhyfel Mawr gorfodwyd y cwmni i chwilio am safle tawelach a mwy diogel, a chafwyd hynny ym Mhenrhyndeudraeth ger Porthmadog.  Mae’r gwaith hwnnw bellach wedi cau.

Dechreuodd ar ei gwaith yn 1923.  Byddai’n cario deunydd crai i Borthmadog ar gyfer cynhyrchu ffrwydron ac yna byddai’n dosbarthu’r nwyddau i safleoedd megis yr afon Tyne.  Byddai ganddi fast a chorn symudol i hwyluso’r daith i fyny’r afon cyn belled â Newburn.  Yna, byddai lori’n cludo’r deunyddiau gorffenedig i ganolfan dosbarthu Cookes.  Byddai’n cario ffrwydron o bob math hefyd i borthladdoedd eraill yng Nghernyw ac yn yr Alban.  Dychwelai wedyn gyda llwyth o lo, ond weithiau byddai’n mentro’n bellach na hynny gyda’r cynnyrch.

Roedd lle ar gyfer gweithwyr y cwmni ar ei bwrdd, ac o dro i dro byddai’r capten yn caniatáu i deithwyr eraill hwylio arni.

Cafodd ei chomisiynu ym 1939 i’w defnyddio fel llong i gario ffrwydron rhyfel yn Aberdaugleddau i ddechrau, ac wedyn yn Scarpa Flow.  Cymerodd ran yn y glaniadau yn Normandi yn dilyn hynny cyn cael ei rhyddhau ym 1945.

Parhaodd FLORRIE i gario ffrwydron hyd at 1959 pan benderfynwyd bod defnyddio lori yn fwy proffidiol.  Cafodd ei gwerthu i fasnachwr sgrap yn yr Iseldiroedd, er ceir un stori amdani’n cael ei defnyddio fel cwch atgyweirio ar y camlesi yno ar ôl tynnu ei pheirianwaith a’i chaban oddi arni.